ආයුර්වේදයේ, මෙය සිරාජ ග්රන්ථි යන තත්ත්වය යටතේ විස්තර කර ඇති අතර, එය වාත සහ රක්ත (රුධිරය) ක්ෂය වීම නිසා විශේෂයෙන් පහළ අත් පා වල නහර අසාමාන්ය ලෙස ප්රසාරණය වීම, කැසීම සහ ඝණ වීම ගැන සඳහන් කරයි.
හේතු (නිදාන)
සම්බන්ධ වන ප්රධාන දෝෂ වන්නේ වාත සහ රක්ත වන අතර නිදන්ගත අවධීන්හිදී කඵ දෝෂය සම්බන්ධ වේ. හේතු සාධක වන්නේ:
- දිගුකාලීනව සිටගෙන සිටීම
- අධික බර එසවීම
- අති-ව්යායාම /අධික ශාරීරික වෙහෙස
- වාත දෝෂය උග්ර කරන ආහාර සහ ජීවන රටා මේදා
- රුධිර නාලිකා වල අවහිරතා
- අපිරිසිදු රුධිරය පැවතීම
මෙම සාධක ශිරා වල ප්රස්ත්යස්තතාව නැතිවීම ඇති කරයි, එහි ප්රතිඵලයක් ලෙස සිර ග්රන්ති (වරිකෝස් නහර) ඇතිවේ.
නූතන විද්යානුකූලව
- ශිරා කපාට අකාර්යක්ෂමතාව
- පරම්පරාව/ජානමය නැඹුරුතාවයක්
- තරබාරුකම
- ගැබ් ගැනීම
- ශිරා බිත්තිවල වයසට සම්බන්ධ දුර්වලතාවය
- ව්යායාම නොමැතිකම/උදාසීන ජීවන රටාව හේතු ලෙස දක්වයි.
රෝග ලක්ෂණ (ලක්ෂණ)
- විශේෂයෙන් කකුල් වල මතුපිට නහර ඇඹරීම සහ ඉදිමීම
- කකුල් වල බර සහ වේදනාව, විශේෂයෙන් දිගු වේලාවක් සිටීමෙන් පසු
- කැක්කුම හෝ ස්පන්දනය වන වේදනාව
- පාද හෝ වළලුකර ඉදිමීම
- සමේ දුර්වර්ණ වීම හෝ නහර අසල අඳුරු පැල්ලම්
- බලපෑමට ලක් වූ නහර මත කැසීම හා රතු වීම
- නිදන්ගත හෝ නොසලකා හරින ලද අවස්ථාවන්හිදී වණ/ තුවාල ඇතිවේ.
- විදින බදු වේදනාව
- පාද වල තද බව
කළමනාකරණය (චිකිත්සා)
සාමාන්ය ආයුර්වේද මූලධර්ම:
- වාත දෝෂය සමනය කර රුධිරය පිරිසිදු කල යුතු වේ.
- ස්රෝතොශෝධනය (රුධිර නාලිකා පිරිසිදු කිරීම)
- සිරා වේදනය – ශිරා තුල රැදුණු අපිරිසිදු රුධිරය ශිරා සිදුරු කර ඉවත් කිරීම.
- රක්තමෝක්ෂන (රුධිර ඉවත් කිරීම – කූඩැල්ලන් චිකිත්සාව)
රසායන කර්ම සිදු කිරීම (ශිරා ශක්තිය සඳහා පුනර්ජීවන චිකිත්සාව
අභ්යන්තර ඖෂධ:
- කෛශෝර ගුග්ගුලු -රක්ත පිරිසිදු, ප්රදාහ නාශක
- පුනර්ණවා ගුග්ගුලු -ඉදිමීම සහ ජලය රඳවා තබා ගැනීම අඩු කරයි
- රක්ත ශෝදන කෂාය, චුර්ණ හා ගුලි වර්ග
- වල්මදට, රසකිද , කහ වැනි රුධිර පවිත්රකාරක සහ ප්රදාහ සමනය කරන ද්රව්ය
- නින්දට පෙර ත්රිපල (මෘදු බඩවැල් නියාමනය)
සටහන: ප්රකෘති සහ වෛද්ය අභිමතය මත පදනම්ව මාත්රා සකස් කළ යුතුය.
බාහිර ප්රතිකාර
තෙල් සම්බාහනය
- සහචරාදි තෛල
- නිර්ගුන්ඩි තෛල
ලේප (ඖෂධ පේස්ට් යෙදුම):
- මංජිෂ්ඨ, හරිද්ර, දාරුහරිද්ර යන පේස්ට්
ජලෞකා /කූඩැල්ලන්ගේ චිකිත්සාව): varicose නහර වල තදබදය සහ දැවිල්ල සමනය කිරීම සඳහා ඉතා ඵලදායී වේ.
රසායණ (පුනර්ජීවන චිකිත්සාව)
මූලික ප්රතිකාරයෙන් සති 4–6 කට පසු:
- අශ්වගන්ධ ලේහ්යා හෝ ච්යවන්ප්රශ් – ශරීර පටක තානය කිරීමට සහ ප්රතිශක්තිය වැඩි කිරීමට
- අමලකි රසායණ – ප්රතිඔක්සිකාරක සහ නහර ශක්තිමත් කිරීම
ආහාර – පත්ය/ ගත යුතු ආහාර
- උණුසුම්, සැහැල්ලු ආහාර – කිච්ඩි, බාර්ලි සුප්, මුං පරිප්පු
- කොළ පැහැති කොළ එළවළු, වට්ටක්කා, බීට්රූට්
- සුදුළූණු, ඉඟුරු, කහ – ස්වාභාවික රුධිර තුනීකාරක සහ ප්රදාහ සමනය කරයි.
- උඳු ඇට සහ මුරුංගා – රුධිර සංසරණය වැඩි දියුණු කරයි
- නෙල්ලි යුෂ – ප්රතිඔක්සිකාරක බහුල
- ගිතෙල් මධ්යස්ථව භාවිතා කරන්න – වාත දෝෂය සමනය කරයි
වැළකිය යුතු ආහාර
- සීතල, පරණ සහ සැකසූ ආහාර
- බැදපු සහ තෙල් සහිත ආහාර
- අධික ලුණු, පැසුණු හෝ ඇඹුල් ආහාර
- රතු මස්, චීස් සහ අධික කිරි නිෂ්පාදන
- අධික ලෙස තේ/කෝපි, මධ්යසාර, දුම්කොළ
ජීවන රටා මාර්ගෝපදේශය
- විවේක ගනිමින් සිටියදී කකුල් හෘද මට්ටමට වඩා ඉහළට ඔසවන්න
- රුධිර සංසරණය දිරිමත් කිරීම සඳහා දිනපතා මිනිත්තු 30 ක් ඇවිදින්න
- දිගු වේලාවක් සිටගෙන සිටීමෙන් හෝ වාඩි වීමෙන් වළකින්න
- සම්පීඩන මේස් පළදින්න (නූතන උපදෙස් අනුව)
- කෙන්ඩ මාංශ පේශි ශක්තිමත් වන ව්යායාම කරන්න.
- කලවා වටා තද ඇඳුම් ඇඳීමෙන් වළකින්න
යෝග
යෝග ආසන (මිනිත්තු 15–30)
- විපරිත කරණී (කකුල් ඉහළට බිත්තිය දිගේ එසවීම)
- සර්වාංගාසන (අධීක්ෂණය යටතේ පමණි)
- පවන්මුක්තාසන (කකුල් භ්රමණය, වළලුකර භ්රමණය)
- වජ්රාසන
වණ හෝ දරුණු දැවිල්ලක් ඇත්නම් වෙහෙසකර ඉරියව්වලින් හෝ දිගු වේලාවක් සිටීමෙන් වළකින්න.
සංකූලතා
ප්රතිකාර නොකළහොත් හෝ දුර්වල ලෙස කළමනාකරණය කළහොත්, වරිකොස් නහර පහත සඳහන් තත්වයන්ට හේතු විය හැක:
- ශිරා වණ
- දද හෝ සමේ රෝග
- ත්රොම්බොෆ්ලෙබිටිස් (Thrombophlebitis) (නහර කැටි ගැසීම)
- කැඩුණු නහර වලින් ලේ ගැලීම
- සමේ ෆයිබ්රෝසිස් වීම සහ දුර්වර්ණ වීම
